Türkiye Okur Yazarlık Oranı % 97,4

Dünya Okuma Yazma Günü, kitapla kurduğumuz ilişki üzerine düşünmemizi sağlayan, dünyada bu konudaki eşitsizliği önümüze seren bir gün. Türkiye’de 6 yaş üzerine okuma yazma bilenlerin oranı yüzde 97,42 iken, dünya 773 milyon yetişkin hâlâ okuma yazma bilmiyor, bilgi teknolojilerine erişemiyor. Okuma yazma oranında Türkiye birincisi ise, 2020 verilerine göre 99.07 ile Antalya. 

Dünya Okuma Yazma Günü her yıl 8 Eylül’de kutlanıyor. Bu günün varlığı, hem okuma yazmanın önemini hatırlatması açısından önemli, hem de okuma yazmanın hâlâ bir ayrıcalık olduğunu hatırlatması açısından. Dünyada okuma yazma bilmeyen, temel işlerini yürütme konusunda sorun yaşayan, eğitime ulaşamayan pek çok insan var.

UNESCO’nun 2020’de açıkladığı rakamlara göre, dünyada halen 773 milyon insan okuma yazma bilmiyor. 

Türkiye Cumhuriyet’in ilk yıllarında etkin bir mücadele verdiği bu konuda, büyük bir ilerleme sağladı. Ulusal düzeyde gerçekleştirilen Okuma Yazma Seferberlikleri ile hızlı bir ivme yakalanırken, 1927’de 11’lerde olan oran, Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2020’de yüzde 97,42’ye ulaştı. 

1928 yılında düzenlenen ilk seferberlikte 1 yılda 199 bini kadın toplam 597 bin 10 kişiye okuma yazma öğretilmişti. 1932’de Halkevleri’nin kurulmasıyla Millet Mektepleri de açıldı, ve 1959 yılına kadar 1 milyon 867 bin 920 kişi eğitimle buluştu. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin de destek verdiği seferberlik kampanyaları sayesinde de pek çok insan okuma yazma öğrendi. UNESCO Türk Silahlı Kuvvetleri’nin okuma yazma çalışmalarını, “dünyanın en düzenli ve en başarılı halk eğitimi çalışmaları” ilan etti. 

Antalya birinci 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ulusal Eğitim İstatistikleri Veri Tabanı 2020 yılı verilerine göre, Türkiye genelinde okur-yazar oranının en yüksek olduğu il yüzde 99.07 ile Antalya. Antalya’yı yüzde 98.88 ile Çanakkale ve yüzde 98.81 ile Denizli takip ediyor. Okur-yazar oranının en düşük olduğu il ise yüzde 93.02 ile Mardin olurken, Mardin’i yüzde 93.42 ile Şanlıurfa ve yüzde 93.68 ile Siirt izliyor.  

Türkiye genelinde okuma yazma bilenler cinsiyete göre incelendiğinde 6 yaş ve üzeri nüfus içinde yer alan kadınların okuma oranı yüzde 95.54 olurken, erkeklerde bu oran yüzde 99.29.

Pandemi dünyayı etkiledi

Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO), Covid-19 pandemisinin eğitim alanında neden olduğu kayıp ve kesintilerinin dünya çapında 1,4 milyar kişiyi etkilediğini ve 773 milyon kişinin okuma yazma bilmediğini açıkladı.

UNESCO, hazırladığı raporda hükümetleri temel okuma ve yazma yetilerinden yoksun olan 773 milyon yetişkin ve genç için eğitim fırsat ve altyapısı sağlamaya çağırdı.

UNESCO’ya göre, dünyadaki ülkelerin yüzde 60’ı, yetişkin eğitimi ve öğretimine bütçelerinin yüzde 4’ünden daha azını ayırıyor. Rapor okuryazar olmayan 773 milyon genç ve yetişkinin üçte ikisini kadınların oluşturduğunu ortaya koyuyor. Ayrıca, dünya çapında 63 milyon ilk ve ortaokul öğretmeni, karantina önlemleri çerçevesinde okulların kapatılmasından etkilenmiş durumda. 

En düşük okuryazarlık oranı Afrika’da

Bölgesel düzeyde dünyanın okuryazar olmayan yetişkin nüfusunun üçte birinin yaşadığı Afrika kıtası, yüzde 66 ile en düşük okuryazarlık oranına sahip. Okuryazarlığın 2019 yılı sonu itibarıyla yüzde 94,3’e ulaştığı Güney Amerika eğitim açısından gelişkin sayılsa da, Covid-19 pandemisi nedeniyle sosyal ve ekonomik eşitsizliklerin arttığı bir bölge olarak dikkat çekiyor.