Doğanın yeniden uyanması kadar insanlara heyecan veren ne var? Dünyanın birbirinden farklı noktalarında bile, bu heyecan hissediliyor, insanlar baharla beraber hissettikleri coşkuyu kutluyorlar. Tabiat yeşerirken, umutlarımız da yeşeriyor, yüzyıllarca geçse de baharı kutlama alışkanlığı değişmiyor.
Hıdrellez Anadolu’da da dünyanın pek çok farklı noktasında da kutlanan günlerden yalnızca biri. Kökeni yüzyıllar öncesine dayanan bayram yılın 364 günü dünyayı gezen iki arkadaşın, Hızır ile İlyas’ın buluşma günü olduğu inancına dayanıyor. Bu kadim dostların evlere bereket getirdiği inancı, yüzyıllar içinde şifa, bolluk, bereket, sağlıkla ilgili taleplerin de dile getirildiği, umutların kağıtlara yazıldığı, toprağa gömülerek yeşermesinin beklendiği bir şenliğe dönüşmüş.
Kırmızı bir keseye para koyup gül ağacı dalına asmak, isteklerin resmini çizerek toprağa gömmek, 5 Mayıs günü toplanan bitkilerin suyuyla yüz yıkamak, bu tazelenme ritüelinin sadece bir parçası.
Hıdrellez Orta Asya’dan Balkanlara geniş bir coğrafyada kutlanırken, bahar bayramları dünyanın farklı noktalarında da görülüyor. Her biri farklı özellik taşıyan kutlamaların ortak yanı, baharın bereketini hayata taşıma isteği.
Her yıl bahar ekinoksundan sonra Tayland’ta kutlanan Songkran Su Festivali, arınma sembolü olan suyu merkeze alıyor. Festivalin ilk gününde tapınaklar ziyaret ediliyor, keşişlere ve Budist rahiplere hediyeler veriliyor. Sonra tapınakta bulunan Buda heykelinin üzerinden su dökülmesiyle bayram başlıyor. Bayram boyunca küçükler büyüklerin ve aile reislerinin ellerine su dökerek ve onların el ve ayaklarını yıkayarak saygılarını gösteriyor. Turistik bir önemi de olan festivalde itfaiye teşkilatı yangın söndürme hortumlarıyla kutlamalara katılıyor.
Maslenitsa krepleri bir Slav geleneği. Şenlikler boyunca kuklalar yakılıyor ve bunun tarlalara bereket getireceğine inanılıyor. Rusların Hıristiyanlığı kabul etmesinin ardından giderek bir Ortodoks şenliğine dönüşen Maslenitsa, “Büyük Oruç”a bir hafta kala kutlanmaya başlıyor. Mart ayında gerçekleşen bu bayramın sembolü blini adlı krepler. Dairesel şekliyle güneşi sembolize ettiği düşünülen bliniler tüm kutlamaların da odağını oluşturuyor. Maslenitsa haftası başlamadan evlerde tamirat ve temizlik yapılıyor. Blini malzemeleri hazırlanıyor, insanlar sevdikleri için hediyeler alıyor. İlk gün ne kadar çok yapılırsa havanın ve hasadın o kadar iyi olacağına inanılan bliniler pişiriliyor. 6 gün boyunca aile üyeleri ziyaret ediliyor ve hediyeler sunuluyor. “Bağışlanma Pazarı” denilen altıncı gün ise arkadaş ve akrabalardan af dileme günü. Mezar ziyaretlerinin de yapıldığı bu günün akşamında ise meydanlarda bir Maslenitsa kuklası yakılıp etrafında dans ediliyor.
Balkan kökenli bu adet baharı ilk karşılayan ritüellerden biri. 1 Mart’ta başlayan bu bileklik taşıma günlerine bazı yerlerde Baba Marta yani Marta Nine günleri deniyor. Bileklikler yeni yıl dilekleri tutularak takılıyor ve ilk kırlangıç, leylek ya da karınca yuvası görülene kadar taşınıyor. Daha sonra ise meyve veren bir ağacın dallarına asılıyor. Kırmızı beyaz bir ipten oluşan Marteniçkaların sağlık ve bereket getirdiğine inanılıyor. Benzer bir gelenek Anadolu’da da süregeliyor. Kazdağı Tahtacı Türkmenleri’nin Mart ayında küçük çocuklarına taktıkları nazarlığa benzeyen rengârenk boncuklu bir sembol olan yazgaraların çocukları mart güneşinden koruduğu düşünülüyor. Anneler ve nineler, kendi yaptıkları yazgaraları ciltlerinde leke oluşmasını önlemek amacıyla küçük çocuklara takıyor.
Dünyanın en renkli karnavallarından olan Venedik Karnavalı’nın kökeninin Pagan kültüre dayandığı ve bahar tanrıçası olan Eostre için yapıldığı düşünülüyor. Sınıf farkını ortadan kaldıran maskeleriyle Venedikliler paskalya öncesi baharın gelişini kutluyorlar.
Bosnalılara özgü bu bayramın odak noktası yumurtalar. Bu bayramda çok miktarda çırpılmış yumurta kocaman tencerelerde pişiriliyor ve ücretsiz olarak dağıtılıyor.
Paskalya Bayramı Hristiyanların en önemli ve eski bayramlarının başında geliyor. Farklı tarihleri olsa da, çoğunluk 21 Mart’tan sonraki ilk “yeni ay” gerçekleştikten sonra kutluyor.
Paskalya Bayramı, Kıyam Yortusu, Diriliş Pazarı ya da Diriliş Günü isimlerle de anılıyor.
Çikolatadan yapılan Paskalya tavşanı ve Paskalya yumurtası bayramın en önemli sembollerinden. Paskalya Günü’nde ayrıca özel çörekler yapılıyor, haşlanmış yumurtalar boyanıyor, mumlar yakılıyor ve dualar okunuyor.
Holi Festivali, Hindistan’ın en büyük bayramlarından biri ve kış ayının son dolunayında gerçekleşiyor. Holi Bayramı’nı Holika efsanesine dayanıyor ve iyilikle kötülüğün bu günde karşı karşıya geldiğine inanılıyor. İyiliğin kazandığı ve baharın geldiği inancı bayramın kökenini oluşturuyor. Bu bayramın özelliği yeşil giyinen insanların birbiri üzerine renkli tozlar üflemesi. Çocuklar da su tabancaları ile birbirlerine renkli sıvılardan fışkırtıyor. Bu olaylardan sonra da bahara yakışan rengarenk bir görüntü ortaya çıkıyor.
İspanya’nın Valencia şehrinde mart ayında gerçekleşen Fallas Festivali baharı karşılamak için düzenleniyor. Turistlerin de büyük ilgi gösterdiği festivalde şehir nüfusu üç katına çıkıyor. Kutlamalar boyunca Ortaçağ kıyafetleri giyiliyor. Fallas Festivali 2016 yılında UNESCO’nun Somut Olmayan İnsanlık Kültürel Mirası Listesi’ne eklenmiş.
Bahar ekinoksu, her yıl 20 ve 21 Mart’ta, Meksika’nın başkentinin 50 kilometre kuzeydoğusundaki Teotihuacan arkeolojik kalıntı alanında kutlanıyor. Binlerce kişi Teotihuacan bölgesinde bir araya gelerek 9:00 – 13:00 saatleri arasında enerji portallarına yaklaşmak için bölgedeki en büyük yapı olan Güneş Piramidi’nin tepesine 360 basamak tırmanıyor. Bunu yapan kişiler atalarının izinden gittiklerine inanıyor. Bu eylemi gerçekleştirerek tanrılardan enerji ve sağlık istiyorlar.
|
© 2022 - heryasta.org, Her Yaşta, AgeSA’nın sosyal sorumluluk projesidir.
