Her YaŞta
agesa-logo

Zor Bir Yılın Ardından: 2020’nin Öne Çıkanları

 Zor Bir Yılın Ardından: 2020’nin Öne Çıkanları

Dünya tarihinin en iyi yılı 2020 diyemeyiz. Ancak iyisiyle kötüsüyle bir yılı daha bitirdik. Bu yıl hayatımızda öne çıkan maske, hijyen, virüs gibi kelimeler var. İklim değişikliği, su, aşı da 2021’in gündemi olacak gibi görünüyor. 

2020 yılında bütün insanlığın ortak gündemi, 2019 yılında görülmeye başlayan Covid 19 virüsü oldu. 80 milyon insanı enfekte eden, 1,8 milyon kişinin hayatını kaybettiği hastalık, beraberinde izolasyon, karantina kavramlarını da getirdi. Çalışma biçimlerimiz değişti, virüsten korunmak için maske takmak zorunlu hale geldi. 

Türkiye’yi Mart ayında etkilemeye başlayan virüs dışında 2020’de başka olaylar da yaşandı. Kısaca bu olaylara bir göz atalım. 

Tarihin en sıcak yılı 

Korona kadar bu yıla damgasını vuran olay, iklim değişikliği oldu. Sibirya’daki Yakutsk bölgesinde termometre 38 dereceyi gösterdi, dünyanın en soğuk bölgesi olarak bilinen bölgede ilk kez bu kadar sıcak bir hava görüldü. Artan sıcaklık buzulların erimesine, yangınlara ve sera gazı salınımının artmasına da yol açtı. Birleşmiş Milletler, 2020’nin şu ana kadar yaşanan en sıcak yıl olduğunu açıklayarak, dünyayı bu konuda politika üretmeye davet etti. Yüzde 98’i buzlarla kaplı Antarktika Kıtası’nda buzullar erirken, a68a adı verilen dev buzulun yüzeyi 6 bin kilometrekareden 4 bin 800 kilometrekareye düştü. 

Doğa kendine geldi

Her ne kadar 2020 tarihin en sıcak yılı olsa da, uçuşların azalması, evde geçirilen zamanın artmasıyla, karbon salınımı da düştü. Çin, Hindistan gibi ülkelerde hava kirliliği önemli oranda geriledi. Türkiye pandemi sonrası doğanın değişimini gözleyen ülkelerden biri oldu. Kuşların uçuşlardan etkilenen göç yolları bu yıl eski halini aldı, İstanbul Boğazı’nda sık sık yunus sürülerinin geçişi izlendi. 

Elazığ- Malatya korkuttu 

24 Ocak 2020’de Elazığ’ın Sivrice ilçesinde 6.8’lik deprem meydana geldi. Depremde 35’i Elazığ, 4’ü Malatya’da olmak üzere 41 kişi hayatını kaybetti, 1607 kişi de yaralandı. Arama kurtarma çalışmaları sonucunda 45 kişi enkaz altından sağ olarak kurtarıldı. Toplam 87 bina yıkıldı. 1287 binada ağır hasar, 56 binada orta ve 876 binada da az hasar tespit edildi.

Amazon Ormanları ve Avusturalya için dünya seferber oldu 

Dünyanın ciğerleri olarak bilinen Amazon Ormanlarında son 12 yılın en çok orman yangını 2020 yılında görüldü. Dünya ormanların yeniden eski haline dönmesi için seferber oldu. 2019 yılının Eylül ayında başlayan ve 2020 yılının Mart ayına kadar süren Avustralya tarihinin en büyük yangınlarında 33 kişi hayatını kaybetti. Çoğu Yeni Güney Galler eyaletinde olmak üzere toplam 11 milyon hektara yakın alanın ve 3 binden fazla evin kül olduğu yangınlarda yaklaşık 1,25 milyar hayvanın da telef olduğu açıklandı. Avustralya hükümeti tarafından yapılan araştırmada, nüfusu yaklaşık 25 milyon olan ülkede 3 milyon civarında kişinin doğrudan, 15 milyona yakın kişinin de dolaylı olarak yangından etkilediğini, yani nüfusun dörtte üçünün yangınlar sebebiyle zarar gördüğü belirtildi.

Irkçılık tepkileri çığ gibi büyüdü 

ABD’de 25 Mayıs’ta 46 yaşındaki George Floyd’un dolandırıcılık şüphesiyle Minneapolis’te gözaltına alınırken bir polisin uzun süre ensesine diziyle basması nedeniyle hayatını kaybetti. Floyd’un son sözleri olan “Nefes alamıyorum” ırkçılık karşıtı protestoların sloganı haline geldi. 2013’de kurulan “Siyahilerin Hayatları Önemlidir” (Black Lives Matter) adlı sivil toplum kuruluşu, ABD’de hatta dünyanın çeşitli yerlerinde gösteriler düzenledi.

Dünyanın çeşitli yerlerinden yaklaşık 20 milyon kişinin katıldığı Black Lives Matter hareketinde dünya tarihinin en büyük hareketlerinden birine dönüştü. 

Kadınlar #kadinasiddetehayir sloganında buluştu

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü öğrencisi Pınar Gültekin, 16 Temmuz’ kaybolmuştu. Yapılan arama ve kurtarma çalışmalarında öldürüldüğü anlaşıldı. Cemal Metin Avcı’nin öldürdüğü genç kadının boğulması, cesedinin çöp varilinde yakılması ve üzerine beton dökülmesi Türkiye’yi ayağa kaldırdı. Kadına yönelik şiddet konusunda bir farkındalık isteyen yüz binlerce kadın, sosyal medya hesaplarından #kadinasiddetehayir çağrısı yaptı. Türkiye’de 2020 yılında nefret cinayetiyle hayatını kaybeden kadın sayısı 362 oldu. 

Azerbaycan-Ermenistan Savaşı yaşandı 

27 Eylül günü Ermenistan ordusu tarafından daha önce 1988-1994 yılları arasında yapılan Karabağ Savaşı sonrasında kurulan mevzilere yapılan saldırılar sonrası başlayan savaş, 10 Kasım’da Ermenistan’ın yenilgisini kabul etmesiyle beraber imzalanan anlaşmayla sona erdi. 44 gün süren savaşta, Türk ordusunun da yardım ettiği Azerbaycan ordusu 5 kent merkezi, 4 kasaba ve 286 köyü geri aldı. Azerbaycan tarafı savaş süresince 2 bin 783 Azerbaycan askerinin şehit olduğunu, 1245 askerin yaralandığını belirtirken Ermenistan tarafı ise 2 bin 425 askerinin hayatını kaybettiğini açıkladı.

İki Türk bilim insanı aşıyı geliştirdi

Almanya’da yaşayan iki Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin ve eşi Dr. Özlem Türeci Kovid-19 aşısı geliştirdi. Almanya’da Pfizer ortaklığıyla BioNTech tarafından geliştirilen aşı için “Bu aşı çok hızlı geliştirilen bir ilaç ama 30 yıl süren bir çalışmanın emeği” yorumu yapıldı. 

30 yılı aşkın süredir kanser ve virüsler üzerine çalışan Prof. Dr. Şahin’in geliştirdiği aşı pek çok tartışmayı da beraberinde getirdi. New York Times aşıyla ilgili haberi duyururken, “Eğer göçmek karşıtı duyguları ortadan kaldırabilecek bir şey varsa, bunu kesinlikle dünyayı ölümcül bir virüsten kurtaran bu Türk-Alman çift yapardı” ifadesini kullandı.   

Beyrut’un kaybı dünyayı sarstı 

Beyrut’ta 4 Ağustos’ta meydana gelen Beyrut Limanı patlaması bütün dünyayı sarstı. Dünyanın kültür mirasları arasında yer alan kente büyük zarar veren patlamada 191 kişi hayatını kaybetti, 6 binden fazla kişi yaralandı. 

Enfeksiyona göre renk değiştiren akıllı bant üretildi

Bilim insanları enfeksiyona göre renk değiştiren akıllı bandaj üretti. Geliştirilen yeni akıllı bandajlar, enfeksiyonun derecesini belirmekle kalmıyor aynı zamanda uygun tedavi yöntemini de yapabiliyor. Bandaj içerisindeki kimyasallar sayesinde, yaraya uygulandığında herhangi bir enfeksiyon yoksa bandaj yeşile dönüyor. Antibiyotiklere duyarlı bakteriler tespit edilirse, rengi yaklaşık dört saatlik bir süreden sonra sarıya dönüyor. Fakat ilaca dirençli bakteriler tespit ederse kırmızı oluyor.

Spor dünyasının iki büyük kaybı 

Spor dünyası bu yıl iki büyük oyuncusunu kaybetti. 26 Ocak 2020 günü, Amerikan Basketbol Ligi’nin (NBA) efsane oyuncularından 41 yaşındaki Kobe Bryant geçirdiği helikopter kazasıyla hayatını kaybetti. 13 yaşında kızı Gianna ile birlikte ölen Bryant, Los Angeles Lakers ile 5 NBA şampiyonluğu kazanmış, 18 kez all-star seçilmiş, 2008’de normal sezonun, 2009 ve 2010’da ise final serisinin en değerli oyuncusu (MVP) ödülünü almıştı. Bir diğer büyük kayıp, Arjantinli efsane futbolcu Diego Armando Maradona oldu. 25 Kasım günü60 yaşında vefat eden eski futbolcu ve teknik direktör Maradona, “kronik kalp yetmezliğine bağlı akut akciğer ödemi” nedeniyle hayatını kaybetti. 1986 Dünya Kupası’ndaki performasıyla dünyanın gelmiş geçmiş en iyi futbolcularından biri olarak kabul edilen Maradona, Arjantin’in Dünya Kupası’nı kazanmasında başrol oynamış, turnuvada İngiltere’ye attığı iki golden ilkini “Tanrı’nın eli” olarak nitelemişti. İngiltere’ye attığı ikinci gol ise “Yüzyılın Golü” seçilmişti.

Karadeniz’de doğalgaz keşfedildi

Türkiye, tarihinin en büyük doğal gaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdi. Fatih sondaj gemisi, 20 Temmuz 2020 tarihinde başladığı Tuna-1 kuyusundaki sondajda 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfetti. 

İzmir 6,6 büyüklüğünde depremle sarsıldı 

30 Ekim’de Ege Denizi’nde meydana gelen kırılma, İzmir’in Seferihisar ilçesinde saat 6,6 büyüklüğünde bir depreme yol açtı. 15 saniye süren depremin yerin 16.5 kilometre derinlikte olduğu açıklandı. 116 kişi hayatını kaybetti, Türkiye İzmir’e yardım için kenetlendi. 

İlk kez bir sivil uzayda 

2020’de ilk kez sivil bir insan özel bir şirket aracılığıyla uzaya çıktı. Elon Musk’a ait ABD’li şirket SpaceX, 30 Mayıs günü ABD’nin Florida eyaletinde bulunan Kennedy Uzay Merkezi’nden Crew Dragon isimli uzay aracını 2 astronot ile başarılı şekilde uzaya gönderdi. Uzaya ilk defa insanlı uçuş gerçekleştirirken 16 Kasım 2020’de SpaceX Falcon 9 roketi, içinde “Crew-1” adı verilen 4 astronot ile Florida eyaletindeki Kennedy Uzay Merkezi’nden Uluslararası Uzay İstayonu’na (ISS) kenetlenerek fırlatıldı.

Ayda su varlığı doğrulandı 

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Ay’ın güneşli yüzeyindeki su varlığını ilk kez doğruladı. Bu keşif, suyun ay yüzeyine dağılmış olabileceğini, soğuk ve gölgeli yerlerle sınırlı olmadığını gösteriyor. Ayrıca NASA, 2024’te Ay’a biri kadın iki astronot göndermeyi planladığını açıkladı.

Karadelik keşfedildi 

Mayıs ayının başında bilim insanları Dünya’ya 1000 ışık yılı uzaklıkta bir kara delik tespit etti. Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlanan çalışmada, kara deliğe ait, Güney Yarımküre’den açık havada çıplak gözle görülebilen Güneş’ten 8 kat büyüklüğünde 2 yıldız bulunduğu kaydedildi. 

Güncel HER YAŞTA

Diğer Öneriler